Diwrnod Treftadaeth Cymunedol y Borth - Llwyddiant Ysgubol

Sarahjayne yn sgwrsio ag aelodau’r gymuned am y lluniau yn ein harchif.

Codwyd y llenni ar fywyd yn y gorffennol yn ystod diwrnod treftadaeth cymunedol y Borth yr wythnos ddiwethaf a drefnwyd gan Gomisiwn Brenhinol Henebion Cymru.

Roedd y trefnwyr, yr archaeolegwyr cymunedol Kimberly Briscoe a Sarahjayne Clements, yn eithriadol o falch bod y digwyddiad mor boblogaidd a bod cyfoeth o wybodaeth newydd wedi dod i’r golwg.

Meddai Sarahjayne, ‘Fe wnaethon ni ofyn i bobl ddod ag unrhyw ffotograffau, gwybodaeth neu atgofion oedd ganddyn nhw am y Borth. Hefyd fe roddwyd gwahoddiad i’r trigolion edrych ar y ffotograffau, mapiau a chofnodion sydd eisoes yn archif y Comisiwn, ac ysgogodd hyn nifer o atgofion. Fe ddaeth llawer o bobl i’r digwyddiad, ac roedd ganddyn nhw amrywiaeth o eitemau, o fedalau rhyfel i lun o Concorde yn hedfan dros y gofgolofn ryfel. Roedd ’na lawer o luniau teulu a rhai o adeiladau yn y Borth.’

Dywedodd Kimberly, ‘Fe ddaeth llawer o bobl i rannu eu hatgofion am orffennol y Borth. Roedden nhw wrth eu bodd yn dweud wrthyn ni am hanes y pentref, gan gynnwys lleoliadau siopau a banciau, sut beth oedd bywyd ysgol, a sut byddai teulu un wraig yn mynd â’u carpedi i’w sychu yn y neuadd ar ôl tywydd mawr.’

Dywedodd Kimberly a Sarahjayne yr hoffent ddiolch i’r holl drigolion a oedd wedi dod i rannu eu gwybodaeth. Defnyddir y wybodaeth newydd i ddiweddaru’r cofnodion ar Coflein (cronfa ddata ar-lein y Comisiwn Brenhinol) a chaiff ei hychwanegu at Gasgliad y Werin Cymru.

Bydd Kimberly a Sarahjayne yn cynnal rhagor o ddigwyddiadau hyd at fis Awst. Mae teithiau tywys wedi’u cynllunio eisoes ar gyfer mis Gorffennaf i gyd-fynd â Gŵyl Archaeoleg Prydain, a byddant yn dod i Garnifal y Borth ym mis Awst.

Os hoffech ymuno yn y digwyddiadau, neu os oes gennych wybodaeth i’w rhannu, gallwch gysylltu â hwy yn sarahjayne.clements@cbhc.gov.uk neu kimberly.briscoe@cbhc.gov.uk, neu gallwch chwilio am ‘The Coastal Heritage of Borth and Ynyslas’ ar Facebook.

Kimberly explaining about the failed resort plans at Ynyslas.

Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn a thanysgrifiwch!

Gallwch hoffi Comisiwn Brenhinol ar Facebook a dilyn @RCAHMWales ar Twitter i gael y newyddion diweddaraf.

ALADDIN Makes Special Reappearance

Pembrokeshire Herald General Advertiser, 8 November 1850, pg2, col 5  - available to view online from the National Library of Wales, Welsh Newspapers Online, http://welshnewspapers.llgc.org.uk/en/page/view/3053280/ART16

Peter Crane, archaeologist for the Pembrokeshire National Park, has been in touch about a wreck reported by local people on the beach at Whitesands Bay, near St Davids. A check of the maritime record of the National Monuments Record of Wales, and a quick site visit to confirm the size of the timbers, suggests that the remains may be that of the ALADDIN.

Is it a wreck? Local families are enjoying having this new feature on their favourite beach.

The ALADDIN was a wooden brig or large schooner built in 1842. It was carrying a cargo of wheat when it ran ashore and became stranded in Whitesands Bay on 5 November 1850. The crew of 12 were all saved, but the vessel itself became a total wreck (NPRN 272891).

The wreck is proving to be of great interest to local people.

The tops of what is believed to be the forepart of the vessel are now showing above the sand.

Also visible on the beach at the moment are the massive fallen timbers of an ancient forest and their associated peat deposits, dating to some 5500- 4500 years ago (NPRN 524782).

Fallen trees and small expanses of peat and tree roots in amongst the large beach cobbles.

Volunteers participating in the Cadw-funded Arfordir project are busy all around the coast recording sites, which have appeared or been impacted by the recent storms.

To find out what is happening in your area,  follow these links to each region’s Facebook pages.

http://www.ggat.org.uk/arfordir/
http://www.dyfedarchaeology.org.uk/arfordir/arfordir1.htm
http://www.heneb.co.uk/arfordir/arfordirmain.html


Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn a thanysgrifiwch!

Rydym hefyd ar gael ar:
Twitter Hashtag: #RCAHMWales

Prosiect Cymunedol Trimsaran

Mae rhywbeth arbennig yn digwydd yng Nghanolfan Hamdden Trimsaran yn ystod wythnos hanner tymor, 24-28 Chwefror. Bob dydd fe fydd cyfle i gymryd rhan mewn prosiect di-dâl i wneud map 3D o’r pentref, gan ddefnyddio amrywiaeth eang o ddefnyddiau crefft. Bydd y map yn cael ei ddangos wedyn yn yr Eisteddfod Genedlaethol a gaiff ei chynnal yn Llanelli yn yr haf. Mae croeso i bawb sydd â diddordeb ymuno â ni a rhoi eu sgiliau crefft ar waith, er enghraifft, gwau, crosio, gwnïo, torri allan, lliwio neu ludio, neu fanteisio ar y cyfle i ddysgu rhywbeth newydd!

Francis Lewis Wills, Shaw a Friese-Greene mewn awyren ddwbl DH9B, Gorffennaf, 1919.

Nod y prosiect yw defnyddio atgofion trigolion ardal Trimsaran i wneud cofnod manwl o’r pentref. Gofynnir iddyn nhw ddod ag unrhyw wybodaeth yr hoffent ei rhannu megis ffotograffau, papurau newydd neu wrthrychau sy’n eu hatgoffa o rywbeth am y pentref.

Dociau Caerdydd, 1929.

Neuadd y Dref, Abertawe, newydd ei chwblhau, 1935.

Mae’r digwyddiad yn cael ei gynnal gan y prosiect Prydain Oddi Fry ar y cyd â Chymunedau’n Gyntaf. Nod y prosiect, a ariennir gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri, yw cyhoeddi awyrluniau hanesyddol prin o Gymru, Yr Alban a Lloegr a dynnwyd rhwng 1919 a 1953 ac sy’n dyst i’r newidiadau mawr yn nhirwedd gwledydd Prydain. Bydd y map 3D y bydd pobl yr ardal yn ei greu yn debyg i awyrlun o’r pentref, a bydd yn cynnwys sylwadau, atgofion a straeon y rheiny sy’n cyfrannu.

Gall pawb gymryd rhan yn y prosiect. Mae’r cyfan am ddim ac mae croeso cynnes i bobl o bob oedran. Bydd yn cael ei gynnal yng Nghanolfan Hamdden Trimsaran yn ystod wythnos hanner tymor:

Dydd Llun 24 10-4pm
Dydd Mawrth 25 10-1pm
Dydd Mercher 26 12:30pm-5pm
Dydd Iau 27 1-4pm
Dydd Gwener 28 10-1pm a 4-5pm i orffen.
I gael mwy o wybodaeth, cysylltwch â:

Natasha Scullion, Swyddog Gweithgareddau Prydain Oddi Fry: 07920296279
E-bost: Natasha.scullion@cbhc.gov.uk

Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn a thanysgrifiwch!

Rydym hefyd ar gael ar:
Twitter Hashtag: #RCAHMWales

Diwrnod Treftadaeth Cymunedol - Y Borth ac Ynys-las

Yn ystod y gwanwyn a’r haf eleni fe fydd Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru yn dwyn ynghyd sawl blwyddyn o waith ar y Borth ac Ynys-las mewn prosiect archaeoleg gymunedol newydd wedi’i arwain gan yr archaeolegwyr cymunedol Kimberly Briscoe a Sarahjayne Clements.

Golygfa o’r gorffennol: awyrlun o bentref y Borth ym 1949, wedi’i dynnu gan Aerofilms. Mae’r ddelwedd bellach yng Nghofnod Henebion Cenedlaethol Cymru yn Aberystwyth. NPRN 33037

Bydd y gwaith ar y Borth yn canolbwyntio ar ddatblygiad yr anheddiad, o’r dirwedd gynhanesyddol o ffendir a choedwig, sy’n dod i’r golwg o hyd ar y traeth, i bentref pysgota bach ac yna, yn ystod oes Victoria, i gyrchfan gwyliau glan môr llewyrchus.

Meddai Sarahjayne, “Gyda dyfodiad yr orsaf reilffordd ym 1863, daeth y Borth yn gyrchfan glan môr poblogaidd. Cafodd Gwesty’r Grand a Gwesty’r Cambrian, ger yr orsaf, eu codi yn ystod y cyfnod yma, er bod Gwesty’r Cambrian wedi’i ddymchwel erbyn hyn. Cafodd Eglwys Sant Mathew ei chodi ym 1879 yn sgil adeiladu’r rheilffordd a’r buddsoddiad yn y diwydiant ymwelwyr. Mae pensaernïaeth y Borth yn ddiddorol iawn gan fod sawl gwahanol arddull yma.”

Gwesty’r Cambrian, Y Borth. NPRN 35021

Yn Ynys-las bydd y prosiect yn edrych yn arbennig ar fethiant datblygiad arfaethedig ar ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg i greu cyrchfan gwyliau moethus yma ac ar y maes rocedi milwrol o’r Ail Ryfel Byd a sefydlwyd yng nghanol y twyni tywod.

Dywedodd Kimberly, “Mae twyni Ynys-las yn cuddio llu o gyfrinachau. Bellach yn Warchodfa Natur Genedlaethol Dyfi, mae hanes llai heddychlon o lawer i’w ddarganfod yn y twyni fel y tystia olion megis y lloriau, amddiffynfeydd ac adeiladau concrit a oedd ar un adeg yn rhan o faes profi rocedi arloesol yn yr Ail Ryfel Byd. Ac mae llawer i’w ddatgelu o hyd.”

Sgwner a ddefnyddid i gludo llechi, wedi’i llongddryllio ar draeth Ynys-las. NPRN 407989

I gychwyn y prosiect fe fydd y Comisiwn Brenhinol yn cynnal Diwrnod Treftadaeth Cymunedol yn ystod hanner tymor, ar Ddydd Llun 24 Chwefror am 3pm-7pm yn Neuadd Goffa’r Borth. A oes gennych unrhyw atgofion am y Borth ac Ynys-las? Dewch heibio a dywedwch ragor wrthym am eich treftadaeth!


Facebook: The Coastal Heritage of Borth and Ynyslas 


Coflein - Darganfod ein gorffennol ar-lein
Coflein yw cronfa ddata ar-lein Cofnod Henebion Cenedlaethol Cymru (CHCC), y casgliad cenedlaethol o wybodaeth am amgylchedd hanesyddol Cymru. 


Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn a thanysgrifiwch!

Rydym hefyd ar gael ar:
Twitter Hashtag: #RCAHMWales

Gyrfaoedd ym maes Treftadaeth ─ Diwrnod Agored gyda Prydain Oddi Fry yn y Comisiwn Brenhinol

Am ddim
Dydd Mercher, 12 Mawrth, 2014
10:00 - 12:30 & 14.00 - 16.30
yn
Adeilad y Goron, Plas Crug, Aberystwyth

Digwyddiadau’r bore
10.00 Cyflwyniad i’r Prosiect Prydain Oddi Fry.

10.15 Collections of the National Monuments Record of Wales. Sgwrs gan Gareth Edwards

10.45 Cyfle i weld cyflwyniadau a phori stondinau, ac i sgwrsio â staff sy’n gweithio ym maes treftadaeth heddiw, gan gynnwys archaeolegydd cymunedol Prydain Oddi Fry, ymchwilwyr arolwg technegol, archaeolegwyr arforol, staff y prosiect Cysylltiadau Metel, a swyddog mapio GIS.

12.00 Light, Landscape and Lasers: Revealing the Heritage of Wales from the Air. Sgwrs gan Dr Toby Driver.



Digwyddiadau’r prynhawn
14.00 Cyflwyniad i’r Prosiect Prydain Oddi Fry.

14.15 Collections of the National Monuments Record of Wales. Sgwrs gan Gareth Edwards.

14.45 Cyfle i weld cyflwyniadau a phori stondinau, ac i sgwrsio â staff sy’n gweithio ym maes treftadaeth heddiw, gan gynnwys archaeolegydd cymunedol Prydain Oddi Fry, ymchwilwyr arolwg technegol, archaeolegwyr arforol, staff y prosiect Cysylltiadau Metel, a swyddog mapio GIS.

16.00 Light, Landscape and Lasers: Revealing the Heritage of Wales from the Air. Sgwrs gan Dr Toby Driver.


I gael gwybod rhagor ac archebu lle, cysylltwch â:
Ffôn: 01970 621200 / e-bost: chc.cymru@cbhc.gov.uk

Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn a thanysgrifiwch!

Rydym hefyd ar gael ar:
Twitter Hashtag: #RCAHMWales