Cyhoeddiadau Digidol y Comisiwn Brenhinol ar Ddiwrnod Llyfr y Byd

Pam Digido Hen Lyfrau?
Bu Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru yn cyhoeddi llyfrau ers dros ganrif, ac yn awr, am y tro cyntaf, mae’r cyfrolau pwysig hyn ar gael ar-lein.  Ymgymerwyd â’r prosiect digido i hybu gwaith cofnodi sylfaenol y Comisiwn Brenhinol, ac i sicrhau bod llyfrau sydd wedi cael eu dyfynnu filoedd o weithiau yn ystod y can mlynedd ddiwethaf, ond sydd bellach ar gael mewn llyfrgelloedd yn unig ac yn uchel iawn eu pris ar y farchnad lyfrau ail-law, o fewn cyrraedd hwylus i’r cyhoedd unwaith eto. Erbyn hyn, gall pob un o’n llyfrau sydd allan o brint gael ei gyrchu drwy ein gwefan a’i weld drwy Google Books. Yn bwysicach fyth, gall y llyfrau a gyhoeddwyd dros hanner can mlynedd yn ôl gael eu lawrlwytho am ddim bellach, tra gall y rheiny a gyhoeddwyd yn ddiweddarach gael eu prynu drwy Google Play.

Ein cyfrol gyntaf oedd yr Inventory neu restr ar gyfer Sir Drefaldwyn, a gyhoeddwyd ym 1911. Mae’n rhestru’r holl henebion a safleoedd o ddiddordeb yn y sir, fesul plwyf. Dilynwyd hon gan gyfrolau ar gyfer Sir y Fflint (1912), Sir Faesyfed (1913), Sir Ddinbych (1914), Sir Gâr (1917), Sir Feirionnydd (1921) a Sir Benfro (1925). Ar ôl cyhoeddi rhestr Sir Benfro, mabwysiadwyd dull mwy archaeolegol drylwyr a dechreuwyd cynhyrchu’r cyfrolau ar eu newydd wedd ym 1937, gyda chyhoeddi’r rhestr ar gyfer Sir Fôn, a dilynwyd hon gan y tair cyfrol ar Sir Gaernarfon (1956-64). Mae’r holl deitlau bellach ar gael i’w lawrlwytho am ddim drwy ein gwefan.

Penderfynwyd rhoi’r gorau i gofnodi fesul plwyf yn y rhestrau diweddarach, ar gyfer Sir Frycheiniog (dwy gyfrol, 1986-97) a Sir Forgannwg (saith cyfrol, 1976-2000), a chafodd y rhain eu trefnu yn ôl thema. Y rhestr brintiedig olaf oedd The Later Castles of Glamorgan a gyhoeddwyd yn 2000. Gellir prynu’r cyfrolau diweddarach hyn am £9.99 neu lai. Mae cofnodion am safleoedd unigol ar gael drwy ein cronfa ddata ar-lein, Coflein.

Houses of the Welsh Countryside (1975) oedd y llyfr thematig cyntaf i gael ei gyhoeddi gan y Comisiwn, ac ar ôl iddo gael ei ailargraffu ym 1988 fe ymddangosodd llawer o gyfrolau llai, gan gynnwys Brecon Forest Tramroads (1990), Lighthouses of Wales (1994), Collieries of Wales (1994) a Copperopolis (2000). Mae’r holl deitlau hyn a llawer mwy bellach ar gael drwy’r siop lyfrau ar ein gwefan am gyn lleied â £1.99.

Gweld: Siop Lyfrau

Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn a thanysgrifiwch!

Rydym hefyd ar gael ar:
Twitter Hashtag: #RCAHMWales