Swyddi Tanysgrifio i Swyddi Blog Treftadaeth Cymru News      Pob Sylw Tanysgrifio i Heritage of Wales Sylwadau Blog Newyddion     English

Tuesday 22 September 2015

CBHC Arddangosfa yn y Cyntedd: Capeli





Mae gennym arddangosfa newydd sbon yn y cyntedd felly roeddem yn meddwl y byddai’n syniad da ei rhannu â’r rheiny nad ydynt yn gallu dod i’n gweld ni.


Y capel Cymreig yw un o’r mathau mwyaf nodedig ac eiconig o adeilad yng Nghymru, a chyfeirir at yr adeiladau hyn yn aml fel ‘Pensaernïaeth Cymru’. Mae capeli’n rhan amlwg o’n tirweddau trefol a gwledig. Os ewch i rywle yng Nghymru byddwch yn gweld yr addoldai hyn, rhai ohonynt yn fawreddog iawn, yng nghalon pob cymuned. Mae’r Comisiwn Brenhinol wedi bod yn arwain yr ymgyrch i gydnabod eu pwysigrwydd diwylliannol, cymdeithasol a phensaernïol ar adeg pan ydynt dan fygythiad cynyddol, a llawer yn cael eu cau a’u dymchwel. Gan weithio gyda gwirfoddolwyr o Capel, cymdeithasau ffotograffig ac unigolion sydd â diddordeb yn y maes, rydym wedi cynnal prosiect cenedlaethol i gofnodi, arolygu a chasglu gwybodaeth amdanynt cyn iddynt ddiflannu. Rydym yn ddiolchgar iawn i’r gwirfoddolwyr lleol hyn am eu cymorth amhrisiadwy a’r holl wybodaeth a lluniau maent hwy wedi’u cyfrannu.

Fel rhan o’r gwaith hwn, buom yn gweithio gydag Addoldai Cymru drwy gydol y flwyddyn ddiwethaf. Elusen yw Addoldai Cymru (Welsh Religious Buildings Trust) a sefydlwyd i gymryd i’w meddiant ddetholiad o gapeli gwag sydd o bwys hanesyddol a/neu bensaernïol i Anghydffurfiaeth yng Nghymru. Rydym wedi cydweithio i greu gwefan y gall pobl ei defnyddio i gyrchu’r wybodaeth hon ac i rannu lluniau ac atgofion o’u capeli hwy eu hunain.

Rydym wedi cynnal dyddiau cymunedol mewn pedwar o gapeli’r Ymddiriedolaeth ac wedi casglu gwybodaeth gan bobl yr oedd y capel yn rhan annatod o’u bywydau.

© Betsan Haf Evans: CelfCalon

Yn yr arddangosfa, gallwch wrando ar recordiad sain arbennig, a gyfrannwyd yn un o’r digwyddiadau hyn, o Elizabeth James yn siarad (ac yn canu) â’i hŵyr am Ddiwygiad 1904-05. Cafodd ei recordio ym 1984 pan oedd hi’n 100 oed ac mae’n disgrifio ei phrofiadau fel athrawes ifanc ym Maesteg pan ddaeth Evan Roberts i bregethu. Mae’n bosibl y bydd diwygiad newydd yn dechrau yma ymhlith y staff, sydd wedi dechrau mwmian yr emynau!

Gwrandewch yma: http://www.casgliadywerin.cymru/items/400526

Oherwydd y cyfoeth o ddeunydd sydd ar gael yn archif Cofnod Henebion Cenedlaethol Cymru am gapeli o bob enwad ac o bob rhan o Gymru, roedd yn anodd dewis capeli i’w cynnwys yn yr arddangosfa, yn enwedig gan nad oes gennym ond un cwpwrdd bach. Yn y diwedd, penderfynwyd canolbwyntio ar du mewn y capeli a thynnu sylw at y manylion addurnol a’r gosodion a ffitiadau sy’n adrodd eu stori eu hun am, er enghraifft, bwysigrwydd y pulpud a’r Sedd Fawr, sut y cafwyd ateb i’r broblem o greu mwy o le eistedd drwy godi balconïau, a sut y câi capeli eu gwresogi a’u goleuo.


Yn ein llyfrgell mae gennym Feibl o 1874 yn ogystal â nifer o lyfrau allweddol ar gapeli Cymreig a’u pwysigrwydd i Gymru.

Yn olaf, mae gennym ddau fodel wrth raddfa, wedi’u saernïo’n grefftus gan aelodau ein staff ar gyfer yr arddangosfa.

Os yw hyn wedi’ch sbarduno i ddarganfod mwy, neu os oes gennych ddeunydd am eich capel yr hoffech ei lwytho i fyny, ewch i’r wefan: http://www.addoldaicymru.org/
Gan Helen Rowe


Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a thanysgrifiwch!


Rhannu ar:
Twitter   •   Facebook   • Google+   • Linkedin




Rydym hefyd ar gael ar:
Facebook Twitter Google-plus YouTube Facebook Flickr

Twitter Hashtag: #RCAHMWales

Share this post:

0 comments:

Post a Comment

www.rcahmw.gov.uk
Please comment and let us know your views or your news. Remember that what you write can be read by everyone. RCAHMW reserves the right not to publish offensive or inaccurate material.

LinkWithin